Орос, Украйны асуудал!

Асуудлын гол гогцоо юу байв?

2014 онд Украинд болсон төрийн эргэлт бол АНУ болон НАТО-гийн шууд оролцоотой үйл явдал болсныг тухайн үеийн АНУ-ын тусгай төлөөлөгч Виктори Нуланд гэгч эмэгтэйн утсаар ярьж байсан бичлэгүүд бүрэн нотолсон. Хэн, хэн Украины ямар дарга болохыг шууд зааварчилж байсан билээ. Тухайн үеийн Украины ерөнхийлөгч Янукович бол Оросын талыг баримтлагч байсан бөгөөд олон мянган жилийн турш нэг тугын дор явсан энэхүү хоёр үндэснийг нэгнээ үзэн ядагч болгосон үйл явдал яг л энэ үеээс буюу 2014 онд төрийн эргэлт хийж хэт үндсэрхэг Нео Нацистууд төрийн эрхэнд гарч ирсэн юм.

Барууны гол зорилго нь Оросын түүхт Хар Тэнгисийн Флотыг үгүй хийх гэсэн гол төлөвлөгөөтэй байсан ба учир нь Орос Украины хооронд Орос улс Крымд байрладаг тус Флотоо дахин 99 жил ашиглах гэрээг Украинтай байгуулсан байлаа. Тэгвэл төрийн эргэлт болсны дараа Украины төрийн эрхэнд гарсан хүмүүс хамгийн түрүүнд Оросын Хар Тэнгисийн Флотын гэрээг цуцлах талаар мэдэгдсэн нь Оросын эрх ашигт хамгийн том аюул үүсгэсэн бөгөөд Орос улс хойшлуулашгүйгээр гэнэтийн ажиллагаа явуулж Крымд цэргээ оруулсан юм. Дараа нь олон нийтийн санал асуулга явагдаж Крымын оршин суугчид 98% ын саналаар Орост буцан нэгдэх шийдвэр гаргасан юм.

Яагаад гэвэл оршин суугчид нь бараг 100% Оросууд байсан бөгөөд 1954 онд Оросын нутаг байсан Крымын хойгыг Зөвлөлтийн удирдагч Хрушев Оросоос салган Украинд бэлэглэсэн юм. Тийм ч учраас тухайн арлын оршин суугчид бараг 100% Орост буцан нэгдэхийг зөвшөөрсөн юм. Орос Крымыг буцаан маш богино хугацаанд өөртөө нэгтгэж орхисон нь Барууны улсуудын огт төсөөлөөгүй үйл явдал болсон бөгөөд Украйнд хийсэн өнгөт хувьсгал нь 100% буруу тийшээ болж Оросын Флотыг үгүй хийж НАТО-гын усан Флотыг Оросын өмнөд хилд авчрах төлөвлөгөө нь баларсан түүхтэй.

Хамгийн том хохирогч нь Украин улс болсон бөгөөд өөрийн мэдэлд байсан Крымийг алдаад зогсохгүй зүүн Украйны Орос үндэстэн голлодог хэсэгт нь Украйны төрийн эрхэнд гарсан хэт үндсэрхэг үзэлтнүүдийн эсрэг бослого эхэлсэн юм.

Бослого яагаад эхлэв?

Украины төрд гарсан хэт үндсэрхэг үзэлтнүүдийн дараах шийдвэр уг үйл явдлын эхлэл болсон билээ.

Уг шийдвэр нь: Украин даяар Орос хэлээр хичээл явуулах, төрийн албанд Орос хэлээр ярилцахыг хориглох, Оросоор нэвтрүүлэг цацдаг бүх ТВ-үүдийг хаах, Оростой холбоотой хэн бүхнийг хардаж баривчилж эхэлсэн бөгөөд үүнээс үүдэн Зүүн Украинд өөрийн эрхийг хамгаалсан Орос үндэсний бослого эхэлсэн бөгөөд Украины нийт хүн амын бараг 30% ыг эзэлдэг Орос хэлтнүүдийн эрх ашгыг хамгаална гэдгээ Орос улс мэдэгдэж энэхүү 2 БН улс үүссэн түүхтэй. Өт хүртэл өөрийг нь оролдвол атиралддаг гэдгийг энэ үйл явдал харуулсан юм.

Ингээд л нийт 8 дахь жилдээ үргэлжилж байгаа Украины иргэний дайн эхэлж нийт 15000 гаран хүн алагджээ. Энэхүү дайныг зогсоох талаар явагдсан хамгийн том гэрээ нь Минскийн гэрээ гэгч бөгөөд үүнд тухайн хоёр улсын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөөгүй бөгөөд харин тухайн хоёр улсад Украины өөртөө засах эрх олгох талаар заасан байлаа. Гэвч гэрээнд Украин гарын үсэг зурснаасаа хойш Донецк, Луганск хоёрт өөртөө засах эрх олгох үүргээсээ татгалзсаар өдийг хүрсэн бөгөөд Минскийн гэрээг Украйны шинэ ерөнхийлөгч Зэлэнский илт эсэргүүцэж хуучин ерөнхийлөгч Прошинкоог уг гэрээг байгуулж улс орноосоо урвасан хэмээн цоллож шоронд хийж орхисон билээ. Өөрөөр хэлбэл Минскийн гэрээ бүтэлгүйтсэн гэсэн үг юм.

2021 оны 11 сараас эхлэн Орос улс Украйнтай хиллэдэг хил дээрээ цэргийн хүчээ зузаалж эхэлсэн бөгөөд НАТО-гын орнуудад дараах шаардлагыг тавьж хойшлуулашгүйгээр шийдэх хэрэгтэй байгаагаа мэдэгдсэн юм. Уг шаардлагад

1. 1999 онд Орос болон НАТО-гын хооронд байгуулсан НАТО зүүн Германаас цааш 1 инч газарч ахихгүй гэсэн гэрээ байлаа. Гэвч тэрнээс хойш НАТО-гын 5 удаагын тэлэлт болж одоо хэзээний ОРОСЫН хилд тус цэргийн эвсэл тулан ирсэн билээ. Одоо бүр Украиныг тус цэргийн эвслийн гишүүн болгох талаар ил тод мэдэгдэж эхэлсэн Оросын хувьд улаан шугам болсон юм. Оросын ерөнхийлөгч одоо бидэнд дахин ухрах газар байхгүй та нар хэзээний бидний хилд тулан ирсэн хэмээн мэдэгдэж цэргийн томоохон хүчээ баруун хил дээрээ төвлөрүүлж НАТО-гын орнуудыг Оросын хилийн дэргэд авчирсан цэргийн хүчнүүдээ буцаан татах

2. Дахин НАТО-гийн гишүүнээр хуучин ЗХУ-ын бүрэлдэхүүнд байсан улсуудыг нэмж авахыг зогсоох, Орос улсад аюулгүй байдлын баталгаа гаргаж өгөхийг шаардсан юм.

Гэвч Барууны улсууд Оросын шаардагууд дундаас зөвхөн өөртөө ашигтайг нь хүлээн зөвшөөрч ашиггүйг нь зөвшөөрөхгүй гэсэн нь дипломат хямралыг мухардалд оруулсан юм. Ердөө хэдхэн долоо хоногийн өмнө Украинд хандан НҮБ ээс Минскийн гэрээг хэрэгжүүлэхийг зөвлөсөн боловч Украйн мөн л татгалзаж АНУ тэргүүтэй НАТО-гын улсууд мөн Минскийн гэрээг нэг их тоож үзэхгүй байсны гай өнөөдөр болж Орос улс гэв гэнэт шийдвэр гаргаж 2022 оны 2 сарын 21 нд Луганск болон Донецкын тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрч цэргийн тусламж үзүүлэх гэрээнд гарын үсэг зурснаар байдал 100% эргэлээ.

Минскийн гэрээний талаар ярихыг хүсдэггүй АНУ хамгийн эхэнд Минскийн гэрээг зөрчлөө хэмээн мэдэгдэж ердөө долоо хоногийн өмнө Минскийн гэрээг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж байсан Украйн Минскийн гэрээг Орос улс зөрчлөө хэмээн орилж эхэллээ. Өнгөрсөн борооны хойноос цув нөмрөх гэдэг үйл явдал болсон. Минскийн гэрээг Украйн анх байгуулсан 2015 онд хэрэгжүүлсэн бол энэхүү 8 жил үргэлжилсэн иргэний дайн болохгүй мөн Украйны өөрийн зүүн хэсэгийг мөн алдахгүй байх байлаа.

Украин өөрийн гэсэн эрх мэдэл байхгүй 100% АНУ- ын тоглоомын улс болсон хэмээн Оросын тал мэдэгдсэн бөгөөд шинээр тусгаар тогтнолыг нь хүлээн зөвшөөрсөн хоёр улс руу халдах юм бол Украинд өөрт нь муу зүйл болно гэдгийг Оросын ерөнхийлөгч мэдэгдэж тус хоёр тусгаар тогтнолоо зарласан улс руу Оросын цэрэг өчигдөр албан ёсоор орлоо.

2014 онд анх Оросын хамгийн том усан цэргийн Флот болох Хар Тэнгисийн хүчийг үгүй хийж тус баазын байсан газарт НАТО-гийн усан хүчийг байгуулах зорилгоор явагдсан өнгөт хувьсгал ийнхүү Украйны мэдэлд байсан зарим нутаг алдагдаж мөн Украин улс бүрэн тоглоомын улс болон хувирч ЭЗ нь бүрэн дампуурч одоо зөвхөн мөхөх цагаа л хүлээж байгаа гэж хэлэхэд бараг хилсдэхгүй болоод байна. Украин улс НАТО, болон АНУ өөрсдөд нь туслана гэж найдаж байсан боловч яг цагаа тулахад тэд бүгд Украиныг орхин гарч тэднийг үнсэнд хаясан хялз шиг л хаяж орхилоо.

Л.Амгаланбаатар/Amgalanbaatar Lkhagvasuren