“Монголын ноёд язгууртнуудын гэрийн үеийн бичмэл” цуврал номын эхний боть болох “Халхын Түшээт хан аймгийн төрлийн тайж нар” номын нээлт боллоо

Монгол Улсын Үндэсний Номын Сангийн Салбар номын сангийн шинэ байрнд өнөөдөр /2025.11.18/ “Монголын ноёд язгууртнуудын гэрийн үеийн бичимэл” цуврал номын эхний боть болох “Хахлын Түшээт хан аймгийн төрлийн тайж нар” ном болон “Чингис хаан судлалын ном зүйн нэгдсэн мэдээллийн сан”-гийн нээлт боллоо. Түшээт хангийн үеийн бичимэл болох Чингис хаанд холбогдох сурвалж бичиг, ном хэвлэлийн үзэсгэлэнгийн нээлтийн арга хэмжээг давхар дэлгэн толилуулжээ.

Гэрэл зургийг MPA.mn

Ном, мэдээллийн сан, үзэсгэлэнгийн нээлтэд эрдэмтэн судлаач, уншигчдын төлөөлөл оролцов. Энэхүү бүтээл ба мэдээллийн санг бүрдүүлэх ажлыг Монгол Улсын Үндэсний Номын Сан болон ШУА-ийн Түүх, угсаатны зүйн хүрээлэнгийн хооронд 2023 онд байгуулсан санамж бичгийн хүрээнд хоёр байгууллагын эрдэмтэн судлаачид хоёр жилийн турш тууштай, идэвхтэй ажиллаж үр дүнгээ олсон нэн чухал бүтээл хэмээн үзжээ. “Монголын ноёд язгууртнуудын гэрийн үеийн бичимэл” цуврал номын эхний боть нь Түшээт хан хэмээх үндэстний язгуурын нэгэн дээд овог болох Монголын төр, Сэцэн хан аймгийн язгууртны гүн гүнзгий түүх, уламжлалын гэрч болсон гэдгийг бүтээлд оролцсон судлаачид онцолж байв.

Гэрийн үеийн бичимэл буюу үгийн бичмэлийн үзэсгэлэнгийн онцлох үзмэр нь таван ханатай гэрийн буурийн чинээ хэмжээтэй Сэцэн хан Шолойн угсааны үгийн бичимэл байлаа. Энэхүү үгийн бичимэл Чингис хааны уг удам болох Сэцэн хан Шолойн дөрвөн үеийн 12 мянган хүний нэрсийг 5.8 метрийн голчтой даавуун дээр, лугуй хэлбэрт багтаан бичжээ. Өнөө жил 2025 оны 4 дүгээр сард Японы Улсын Нара муж дахь “Тэнри Санкоокан” музейд үнэтэй ангиллын нэгэн үзмэрийг толилуулсан нь олон нийт, олон улсын судлаачдын анхаарлыг ихээр татсан билээ. Энэхүү нэгэн үнэ цэнтэй үзмэрийг Монгол Улсад түр хугацаагаар байхаар дурсан гэрээтэй хоёр нь Үндэсний Номын Санд, нөгөө нь Үндэсний төв архивд хадгалагдаад ажээ.

“Чингис хаан судлалын ном зүйн нэгдсэн мэдээллийн сан” бүрдүүлсэн нь монгол судлалын бие болсон томоохон чиглэл болох “Чингис хаан судлал”-ыг хөгжүүлэх, монгол бахархлыг түгээх дэлгэрүүлэхэд түүний хувь нэмэр болох ажил болжээ. Эд ном зүйн мэдээллийн нэгдсэн сангийн нээлтийн арга хэмжээгээр танилцуулсан ба ташааш мэдээллийн санг холбогдох судлаачдын байгууллагуудаар хуваалцах, хамтран баяжуулах хөгжүүлэх ажлыг хийж эхлээд байна. Үг мэдээллийн санг бүрдүүлсэн Чингис хаантай холбогдол судар ном, гар бичмэл, ном бүтээл, дангаараа ба хамтран хэвлүүлсэн судалгаад гарсан дотоод гадаадын эрдэм шинжилгээний судалгаа, илтгэл, урьд гарч байгаагүй гэрүүд болон үеийн үед буй бүтээлүүд Заяан түмэнтэ хааны их засгийн хормойн Монгол бахархлын өдөрт зориулагдсан дээд үзэсгэлэн толилуулж байна.

Үзэсгэлэн 11 дүгээр сарын дуустал үргэлжилнэ.