АНХААР: Зүрхний өвчин нь цус харвалтын хоёр дахь эрсдэлт хүчин зүйл болдог

Харвалт (цус харвалт) нь тархины цусан хангамж доголдож, тархины эсүүд хүчилтөрөгч, тэжээлээр хангагдаж чадахгүй болох эмгэг юм. Энэ нь тархины эдийг гэмтээж, саажилт, хэл ярианы бэрхшээл, улмаар үхэлд хүргэж болзошгүй.

Харвалтын төрлүүд
1. Тархины цус бөглөрөх (ишеми) – Тархины судсанд бөглөрөл үүсч, цусны урсгал хаагдах.
2. Тархины цус алдалт (геморраги) – Тархины судас хагарч, цус тархинд хальж мэдрэлийн эдийг гэмтээх.

Харвалтын шинж тэмдгүүд (FAST дүрэм)
• F (Face drooping) – Нүүрний нэг тал гажиж, мурийх.
• A (Arm weakness) – Нэг гар хүчгүй болж, хөдөлгөөнд өөрчлөлт орох.
• S (Speech difficulty) – Хэл яриа ойлгомжгүй, ээрч гацах.
• T (Time to call emergency) – Дээрх шинж тэмдэг илэрвэл яаралтай түргэн тусламж дуудах.

Харвалтын шалтгаанууд
• Өндөр цусны даралт
• Чихрийн шижин
• Өндөр холестерин
• Тамхи, архи
• Илүүдэл жин, хөдөлгөөний дутагдал
• Зүрхний өвчин

Харвалтаас сэргийлэх арга
• Цусны даралтаа тогтвортой барих
• Хангалттай хөдөлгөөнтэй байх (өдөрт 30 минутаас дээш дасгал хийх)
• Зөв хооллох (давс, өөх тос багатай, ногоо, жимс түлхүү хэрэглэх)
• Архи, тамхинаас татгалзах
• Стресстэй тэмцэх, сайн унтах

Яаралтай үед юу хийх вэ?

Хэрэв харвалтын шинж тэмдэг илэрвэл шууд 103 руу залгаж, эмнэлгийн тусламж авах хэрэгтэй. Өөрөө ямар нэг эм уух, тос түрхэх зэрэг нь эрсдэл дагуулж болзошгүй.

Хэн цус харвах эрсдэлтэй вэ?

Ямар ч насны хүн цус харваж болно. Гэхдээ хэрэв танд тодорхой эрсдэлт хүчин зүйл байвал цус харвах магадлал нэмэгддэг. Тархинд цус харвах эрсдэлт хүчин зүйлсийн заримыг өөрчлөх эсвэл удирдаж болох боловч заримыг нь өөрчлөх боломжгүй.

Тархины цус харвалтын эрсдэлт хүчин зүйлсийг өөрчлөх, эмчлэх эсвэл эмнэлгийн аргаар зохицуулах боломжтой:

Цусны даралт өндөр байх. Цусны даралт 140/90 ба түүнээс дээш байвал тархийг цусаар хангадаг судсыг (артери) гэмтээж болно.

Зүрхний өвчин. Зүрхний өвчин нь цус харвалтын хоёр дахь эрсдэлт хүчин зүйл бөгөөд цус харвалтаас амьд үлдсэн хүмүүсийн нас баралтын гол шалтгаан болдог. Зүрхний өвчин, цус харвалт нь ижил эрсдэлт хүчин зүйлүүдтэй байдаг.

Чихрийн шижин. Чихрийн шижинтэй хүмүүс чихрийн шижингүй хүнээс илүү цус харвах эрсдэлтэй байдаг.

Тамхи татах. Тамхи татах нь ишемийн харвалтын эрсдэлийг бараг хоёр дахин нэмэгдүүлдэг.

Жирэмслэлтээс хамгаалах бэлдмэл (жирэмслэлтээс хамгаалах бэлдмэл)

TIA-ийн түүх (түр зуурын ишемийн халдлага). TIA-ийг ихэвчлэн мини-харвалт гэж нэрлэдэг. Тэд цус харвалттай ижил шинж тэмдэгтэй байдаг ч шинж тэмдгүүд нь удаан үргэлжилдэггүй. Хэрэв та нэг буюу хэд хэдэн ТИА-тай бол цус харвалтаар өвчлөх магадлал ижил нас, хүйсийн хүмүүсээс 10 дахин их байдаг.

Цусны улаан эсийн тоо өндөр. Цусны улаан эсийн тоо мэдэгдэхүйц нэмэгдэх нь цусыг өтгөрүүлж, өтгөрөлт үүсэх магадлалыг нэмэгдүүлдэг. Энэ нь цус харвах эрсдэлийг нэмэгдүүлдэг.

Цусан дахь холестерин, липидийн агууламж өндөр. Холестерины өндөр түвшин нь товрууны хуримтлалаас үүдэлтэй артерийн судас (атеросклероз) зузаарах эсвэл хатууруулахад хувь нэмэр оруулдаг. Товруу нь өөх тос, холестерин, кальцийн хуримтлал юм. Артерийн хананы дотор талд товруу хуримтлагдах нь тархины цусны урсгалыг бууруулдаг. Тархины цусан хангамж тасарсан тохиолдолд цус харвалт үүсдэг.

Хөдөлгөөний дутагдал.

Согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэх. Өдөрт 2-оос дээш удаа уух нь цусны даралтыг нэмэгдүүлдэг. Архи хэтрүүлэн хэрэглэх нь цус харвалт үүсгэдэг.

Эмчилгээ

Эмэн эмчилгээ: Цусанд нөж үүсгэхгүй байх зорилгоор цус шингэлэх эм уулгана.

Яаралтай мэс ажилбарууд: Тархинд гуурс залгаж бөөгнөрлийг арилгах шингэн шахах, механик аргаар бөөгнөрлийг олж гаргаж авах, хэрэв гүрээний судсанд бөөгнөрөл үүссэн бол хагалгааны аргаар бөөгнөрлийг авах, судсанд тэлэгч суулгах зэрэг мэс ажилбаруудыг хийж болно.