ХӨТӨЧ: Хүүхдийн тархины хөгжил ба хөгжүүлэх арга

Хүүхдийн тархи нь төрсөн цагаасаа эхлэн маш хурдацтай хөгжиж, 5 нас хүрэхэд тархины 90% нь бүрэлдэж дуусдаг. Тиймээс энэ үед хүүхдийн танин мэдэхүй, сэтгэхүй, ой санамжийг зөв хөгжүүлэх нь чухал.

1. Хүүхдийн тархины хөгжлийн үе шат

0-2 нас – Мэдрэхүйн хөгжил
• Сонсгол, харааны чадвар эрчимтэй хөгждөг.
• Хүрэлцэх, амтлах, үнэрлэх мэдрэмжүүд хөгжиж эхэлнэ.
• Ээж, аавтайгаа ойр байж, дулаан харилцаа мэдрэх нь хамгийн чухал.

2-6 нас – Оюун ухааны суурь хөгжил
• Хэл яриа, дүрслэн бодох чадвар хөгжнө.
• Хүүхэд тоглоомоор дамжуулан орчноо таньж мэддэг.
• Өнгө, тоо, үсэг таньж эхэлдэг.

6-12 нас – Логик сэтгэлгээний хөгжил
• Тооцоолох, асуудал шийдвэрлэх чадвар хөгжиж эхэлнэ.
• Өөрийн бодлоо илэрхийлэх, аливааг задлан шинжлэх чадвар нэмэгддэг.
• Найз нөхөд, нийгмийн харилцааны хөгжилд анхаарах хэрэгтэй.

12 наснаас дээш – Бие даасан сэтгэлгээ хөгжих үе
• Хүүхэд өөрийн бодолтой болж, анализ хийх чадвар нэмэгдэнэ.
• Сонирхол, хүсэл тэмүүлэл нь илүү тодорхой болно.
• Сэтгэл хөдлөлөө хянах, өөрийгөө удирдах чадвар сууж эхэлнэ.

2. Хүүхдийн тархийг хөгжүүлэх шилдэг аргууд

1️⃣ Тоглоомоор хөгжүүлэх
• Энгийн эвлүүлдэг тоглоом, өнгө тааруулах, шатар, даалуу тоглуулах
• Логик сэтгэлгээг хөгжүүлэх таавар, бодлого бодуулах
• Хүүхдэдээ өөрөө асуудал шийдвэрлэх боломж олгох

2️⃣ Ном уншиж өгөх
• Ялангуяа 0-6 насны хүүхдэд ном уншиж өгөх нь тархины хөгжилд маш чухал.
• Сонсголын ой тогтоолт, дүрслэх сэтгэлгээ, үгийн баялаг нэмэгддэг.

3️⃣ Биеийн хөдөлгөөн хийх
• Гүйх, харайх, дээс тоглох зэрэг хөдөлгөөнүүд тархины эсийн холбоосыг сайжруулдаг.
• Дасгал хийдэг хүүхдийн анхаарал төвлөрөлт, сэтгэх чадвар илүү сайн байдаг.

4️⃣ Урлаг, хөгжимтэй ойр байлгах
• Хөгжим сонсох, зурах, бүжиглэх нь бүтээлч сэтгэлгээг дэмждэг.
• Ялангуяа төгөлдөр хуур, хийл зэрэг хөгжмийн зэмсэг сурах нь IQ өсгөх ач холбогдолтой.

5️⃣ Эрүүл хооллолт, хангалттай амралт
• Омега-3 агуулсан загас, самар, өндөг, хүнсний ногоо, жимс нь тархины үйл ажиллагаанд сайнаар нөлөөлдөг.
• 0-6 насны хүүхдэд өдөрт 10-12 цагийн нойр шаардлагатай.

6️⃣ Дижитал хэрэгслийн хэрэглээг багасгах
• Хэт их гар утас, зурагт үзэх нь хүүхдийн анхаарал төвлөрөх чадварыг бууруулдаг.
• 2-оос доош насны хүүхдэд огт дэлгэц үзүүлэхгүй байх нь хамгийн зөв.

3. Тархины хөгжлийг сааруулдаг хүчин зүйлс

-Стресс, айдас – Гэр бүлийн уур амьсгал таагүй байх нь тархины хөгжилд сөрөг нөлөөтэй.
-Хөдөлгөөнгүй байдал – Хүүхэд их хөдөлж, тоглох тусам тархи илүү сайн хөгждөг.
-Эрүүл бус хооллолт – Чихэр, хийжүүлсэн ундаа, түргэн хоол тархины үйл ажиллагааг сулруулдаг.
-Хэт их дэлгэцийн хэрэглээ – Төвлөрөх чадвар, бүтээлч сэтгэлгээнд муугаар нөлөөлдөг.

Хүүхдийн тархи төрөлхийн маш их боломжтой бүтэцтэй байдаг. Харин эцэг эхчүүдийн үүрэг бол үүнийг зөв дэмжиж, хөгжүүлэх юм. Хэрэв хүүхдэдээ хайр халамж, зөв орчин, хөгжүүлэх арга хэрэгслийг олгож чадвал тэрээр илүү ухаалаг, өөртөө итгэлтэй, бие даасан хүн болж өснө.